Rodzaje destruktów – trzy typy błędów bicia monet
7 listopada 2018. Kategoria: Monety kolekcjonerskie, Numizmatyka. Brak komentarzy.
Jedni kolekcjonerzy zbierają monety kolekcjonerskie z danego kraju, o wybranym nominale, inni z wybranego okresu historycznego. Jednych pasjonują złote monety, srebrne monety, inni wolą zbierać złote medale czy srebrne medale. Coraz więcej numizmatyków interesuje się również destruktami, czyli monetami, które posiadają usterki powstałe podczas bicia. Polska numizmatyka wyróżnia 3 podstawowe rodzaje i podrodzaje destruktów.
Destrukty stempla
- Uszkodzony stempel
Monety mogą zostać wybite za pomocą uszkodzonego stempla. Powstają wówczas odpryski lub pęknięcia. Dzieje się tak na skutek dużych obciążeń dynamicznych stempla. Destrukty charakteryzują się ostrokrawędziowymi wypukłościami na powierzchni lub cieńszymi lub grubszymi liniami w miejscu pęknięcia stempla. Stopniowe zużywanie się stempli powoduje również zanikanie szczegółów rysunku oraz nieostrość.
- Zagniecenie stempla
Na skutek trwałego odkształcenia stempla destrukt może posiadać nieregularnie poszerzone napisy. Mimo zasad zachowania czystości urządzeń w mennicach dochodzi czasami do wystąpienia zanieczyszczeń stałych pomiędzy stemplem a krążkiem. Gdy powierzchnia stempla odkształca się w głąb na bitych monetach powstają wypukłości. Wówczas litery mogą być nieregularnie poszerzone, a krawędzie rysunku uszkodzone.
- Zdwojony rysunek
Z powodu przesunięcia patrycy na etapie przygotowywania stempla może dojść do powstania zdwojonego rysunku (efekt cienia). Jest to jedna z najrzadziej występujących usterek ze względu na wnikliwą kontrolę stempli.
- Zbyt mały nacisk prasy
Z powodu zbyt małego nacisku prasy podczas przygotowywania stempla dochodzi do zanikania mniej wypukłych elementów rysunku.
Destrukty krążka menniczego
- Źle przygotowany krążek
Zastosowanie nieodpowiednio przygotowanego krążka może spowodować złe przeniesienie rysunku na monetę. Zdarzają się również duże wgłębienia krążka. Może także dojść do rozwarstwienia blachy lub wycięcia krążka z końcówki blachy.
- Krążek przeznaczony dla innej monety
Monety mogą zostać przypadkowo wybite na innych monetach. Destrukt posiada inną średnicę, wykonany jest z innego metalu, a także posiada rant niezgody z pierwotnie przyjętym projektem.
- Ubytek materiałowy
Może dojść do sytuacji, kiedy moneta zostanie wybita na krążku, który dwukrotnie trafił pod wykrojnik.
- Obce ciało
Usterka powstaje na skutek wprasowania ciała obcego na powierzchnię krążka.
Destrukty procesu bicia
- Hybrydy
Obecnie zdarzają się niezwykle rzadko. Powstają przez zastosowanie stempli rewersu i awersu różnych monet podczas procesu bicia.
- Przesunięcie krążka
W tym przypadki średnica monety jest nieco większa i traci pożądany kształt. Dzieje się tak na skutek bicia monety bez pierścienia utrzymującego krążek w maszynie menniczej.
- Obrót stempla
Standardowo w Polsce monety są bite tak, by góra rysunku awersu stykała się z górą rysunku rewersu. Jeżeli destrukt ma awers obrócony względem rewersu, powstają tzw. odwrotki.
- Sklejenie krążków
W wyniku bicia jednej monety na dwóch sklejonych krążkach menniczych powstają monety jednostronne.
- Zanieczyszczenie stempla
Z powodu płynnych zanieczyszczeń na stemplu mogą powstawać destrukty z rozmytym rysunkiem.
- Przylgnięcie monety do stempla
W wyniku przylgnięcia monety do stempla powstaje destrukt z dwoma rewersami lub awersami.
- Podwójne bicie
Gdy ruchoma część prasy uderza powtórnie krążek dochodzi do zdublowania rysunku.
- Zbyt mały nacisk prasy
Przy zbyt małym nacisku prasy monety mają niedobite wyższe partie rysunku oraz dobrze widoczne szczegóły wklęsłych części rysunku oraz tła.