Jakie monety obowiązywały w Polsce przed złotówką?
31 marca 2019. Kategoria: Srebrne monety, Złote monety. Brak komentarzy.
Waluta w Polsce? Oczywiście, że złotówki! Taką odpowiedź można usłyszeć przez większą część XX wieku i obecnie. Tymczasem złoty polski to wcale nie jedyny środek płatniczy, który obowiązywał na ziemiach polskich. Czym zatem płaciliśmy wcześniej? Jak się okazuje, polska numizmatyka i historia pieniądza na naszych ziemiach są niezwykle fascynujące.
Sam złoty polski po raz pierwszy pojawił się jako moneta w 1663 roku, a pierwsze wzmianki o tym określeniu środka płatniczego sięgają wieków XIV oraz XV. Tym mianem nazywano złote monety (dukaty) zagraniczne, które były w obiegu w Polsce. W 1496 roku ustalono zaś wartość polskiego złotego na 30 groszy. I to właśnie 30-groszowa moneta była określana jako złoty polski lub floren.
Jako waluta sensu stricto złoty został ustanowiony na terenie Polski dopiero po odzyskaniu przez nasz kraj niepodległości. Czym jeszcze zatem płaciliśmy?
Srebrne monety już od czasów Mieszka I
Pierwsze polskie środki płatnicze pojawiły się już w pierwszych dekadach panowania Piastów na ziemiach polskich. Najsłynniejsze z nich, które docenia numizmatyka, to cienkie srebrne monety emitowane prawdopodobnie już w czasach Mieszka I. Chodzi o srebrne denary. Były dość powszechnie wykorzystywane przez wiele dekad, choć ich wartość nominalna ulegała zmianom. W czasach Bolesława Krzywoustego bito tak zwane brakteaty.
W okresie po rozbiciu dzielnicowym znaczącą rolę zaczęły odgrywać nowe monety – grosze, a w szczególności grosz praski. Jego wartość była określana na 12 denarów. Zaczęto również bić grosze krakowskie.
W czasach pierwszych Jagiellonów grosz krakowski został wyparty przez tzw. półgrosz, a także ternary (trzeciaki). W obiegu nadal pozostawały również denary. Mianem florenów określano zaś złote monety.
Pierwsze banknoty tuż przed zaborami
Monety były jedynym środkiem płatniczym aż do końca wieku XVIII. Zmieniło się to dopiero w 1794 roku, gdy wybuchło powstanie kościuszkowskie. To wówczas powstały pierwsze polskie banknoty (bilety skarbowe). Szybko jednak zniknęły – wraz z nadejściem trzeciego rozbioru Polski.
W okresie zaborów na ziemiach polskich obowiązywały m.in.:
- talary – emitowane w formie banknotów w okresie Księstwa Warszawskiego,
- ruble i kopiejki – emitowane w okresie Królestwa Polskiego,
- marki polskie – pojawiły się w 1916 roku, w Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim.
Marki polskie mają również swoją krótką historię po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Były wykorzystywane jako oficjalny środek płatniczy aż do hiperinflacji z 1923 roku – emitowane były nawet banknoty z wizerunkiem marszałka Piłsudskiego.
Złotówki oficjalnie przywróciła reforma Grabskiego z 1924 roku, w wyniku której powstał Narodowy Bank Polski. Początkowo rozważano nadanie naszej walucie innej nazwy: „lech”, „piast” lub „pol”. Ostatecznie zostano przy tradycyjnej złotówce i tak jest po dziś dzień. Burzliwa i ciekawa historia waluty w Polsce inspiruje mennice do emisji monet kolekcjonerskich, a także projektantów złotych medali oraz srebrnych medali jakie były wydawane m.in. z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości. Warto przyjrzeć się im bliżej, podobnie jak dziejom pieniądza w Polsce.