Monety nieme – co tak właściwie o nich wiemy?
6 listopada 2018. Kategoria: Monety kolekcjonerskie, Numizmatyka. Brak komentarzy.
Nie jest prawdą, że dla historyków i kolekcjonerów ważną rolę odgrywają jedynie słynne złote monety i srebrne monety, podobnie jak złote medale i srebrne medale. Numizmaty o dużej wartości kolekcjonerskiej często bywają niepozorne, bo niekoniecznie wykonane z cennych kruszców przy pomocy starannych technik menniczych. W znacznej części dobrym tego przykładem są monety nieme. Co kryje się za tą dość tajemniczą nazwą? Jak wiele obecnie wiemy na temat monet niemych?
Czym są monety nieme
Monety można kategoryzować i nazywać na wiele sposobów. Należy do nich między innymi podział na epoki historyczne, miejsce pochodzenia, kruszec z jakiego zostały wykonane, czy też zastosowane techniki menniczne oraz szereg innych cech. W ten sposób jako jedna z numizmatycznych kategorii wyłaniają się nam monety nieme. Do czego donosi się ten termin? Są to monety, na których nie widnieją żadne napisy ani inne znaki, które ułatwiałyby ich łatwą identyfikację. Czy oznacza to w takim razie, że monety nieme, które znamy współcześnie to obszar słabo zbadany? Niekoniecznie.
Podobnie jak numizmatyka jest nauką pomocnicza historii, zdarza się, że historia może zaoferować swoje wsparcie numizmatyce. Dzięki pracy historyków monety nieme, które obecnie znamy są dobrze zbadane i jesteśmy w stanie zidentyfikować ich pochodzenie. Znamy więc egzemplarze pochodzące z różnych epok, w tym, że starożytności, jak również ze średniowiecza. Warto przedstawić przykłady takich monet pochodzące z ziem polskich, gdzie monety nieme były w niektórych epokach używane bardzo powszechnie.
Monety nieme a polska numizmatyka
Na ziemiach polskich używanie monet niemych było w niektórych czadach dość powszechne, szczególnie w epoce rozbicia dzielnicowego. Bito wówczas między innymi denary i brakteaty. Te ostanie są zresztą ciekawym przypadkiem numizmatycznym, ponieważ wykonywano je w nietypowych sposób z mniej cennych kruszców, na przykład miedzi lub brązu. Te dość cienkie blaszki wybijano jednostronnie – awers był więc negatywem rewersu.
Tego typu monety nieme były wykorzystywane z kilku powodów. Między innymi bito je w czasach, gdy królowie i książęta uprawnieni do bicia monet narzekali na deficyt kruszców takich ja srebro. Poza tym monety znajdujące się w obiegu dość często wymieniano z nakazu władcy. W takich warunkach przywiązywano nieco mniej uwagi do jakości monet, dlatego często korzystano właśnie z niemych brakteatów. Była to powszechna praktyka w średniowiecznej Europie.
Nieme monety krzyżackie z XIV wieku
Przykładem monet niemych są także denary krzyżackie pochodzące sprzed 1360 roku. Jedynym niewątpliwym symbolem, jaki odcisnął na nich stempel menniczy jest znajdujący się w centrum krzyż. Oczywiście symbolizował on niesienie chrześcijaństwa na terenie pogańskich Prus. Wiele spośród tych monet znajduje się obecnie w polskich zbiorach jako monety kolekcjonerskie. Co do niektórych trwa jednak spór o ich krzyżacki rodowód, co pokazuje, że mimo wysiłków historyków, tożsamość monet niemych bywa niekiedy okryta tajemnicą.